De tijd van het jaar is weer aangebroken… Duizenden jongeren zijn weer druk doende om te kiezen gissen welk vak ze moeten gaan leren.
En dat is om de drommel niet gemakkelijk. Er is keuze uit veel, heel veel mogelijkheden. Alleen het MBO kent al 883 (herhaal: ACHTHONDERDDRIEËNTACHTIG) verschillende opleidingen. En sommige opleidingen komen in allerlei verschillende branches in verschillende verschijningsvormen weer terug. Neem bijvoorbeeld management. In de Zorg, Sport, Economie, Onderwijs, e.d. kennen ze allemaal een Management richting. Maar wat kun je ermee? Wil je later met kinderen werken? Er zijn ten minste 10 verschillende opleidingen die allemaal voorbereiden op werken met kinderen. Kies maar uit….
Natuurlijk snappen de onderwijsaanbieders ook wel dat het moeilijk kiezen is, vandaar allerlei gidsen die proberen een zo goed mogelijk beeld te geven van het beroepenveld en de inhoud van de opleidingen. Daarnaast zijn er allerlei software-programma’s die uitkomst bieden in het ingewikkelde en uiterst belangrijke proces van studie en beroepskeuze.
Belangrijk? Ja zeker, immers de mogelijkheden om tussentijds te wisselen nemen verder af en ook de mogelijkheden om langer over je studie te doen zijn aan banden gelegd. Dus…. Goed kiezen is een must!
En toch, en toch…. ik heb mijn twijfels. Om meerdere redenen, maar de twee belangrijkste zijn:
- Hoe moet je een beroep kiezen als je het in de praktijk nog nooit bent tegengekomen? Met andere woorden: ik vraag me af of het gemiddelde beroepsperspectief van jongeren (en ouders) voldoende is om een gefundeerde keuze te kunnen maken. Daarbij komt dat de gemiddelde namen van opleidingen je meenemen in een soort spannend spel om te achterhalen welk beroep er achter schuil gaat: Sociaal Pedagogisch Hulpverlener, Engineer, Allround Operationeel Technicus enz.
Willen we mensen een serieuze keuze laten maken, dan zullen we ze eerst voldoende moeten laten kennismaken met de mogelijkheden. Of zoals Boer Geert zou zeggen “voelen, proeven, ruiken”. - Naast wat je kunt met de opleiding, welke vakken je krijgt en dergelijke is er naar mijn mening nog een ander punt dat het succes van de keuze voor een groot deel bepaalt. Past het vak, het beroepenveld bij mij? Welke karaktereigenschappen heb ik daarvoor nodig? Welke attitude? Welke houding? Dat vraagt reflectie van de jongere op zijn eigen “zelf”. Ben je accuraat? Stap je overal op af? Heb je altijd je woordje klaar? Heb je een “will to please”? Heb je veel structuur nodig? Of ben je meer van het improviseren?
Dergelijke vragen zijn van groot belang om een beroep te kiezen dat bij je past? Los van niveau, los van arbeidskansen. Vreemd toch dat hier op scholen en sociale diensten niet of nauwelijks aandacht aan besteed wordt? Niet voor niets zegt de oude volkswijsheid: “Alles weten (kennis) maakt niet gelukkig”. Rest de vraag; Wat dan wel? Lijkt me een mooie vraag voor het begin van goed beroeps- of studiekeuzeproces.
Succes met kiezen!
Cees Jan Gieskes